Corigliano d'Otranto

Αδελφοποίηση με τον Δήμο Corigliano D’Otranto

Ιταλία

Περιοχή: Απουλία

Επαρχία: Λέτσε

Πληθυσμός: 5.632

Δήμαρχος: Ada Fiore

Ιστοσελίδα: http://www.comune.corigliano.le.it/a

Οι κάτοικοι του Κοριλιάνο λέγονται «φράνκα τ’αγγούρια» κι΄αυτό γιατί αν και φαίνονται αγαθοί είναι άνθρωποι που καταφέρνουν να γυρίζουν τις καταστάσεις υπέρ τους. Έτσι, ο χαρακτηρισμός «φράνκα τ’αγγούρια» αποτελεί γι’ αυτούς περισσότερο τιμή παρά κατηγορία.

Παλιά το Κοριλιάνο ήταν ονομαστό για τη παραγωγή μιας ποικιλίας πεπονιού,το ποπονέντα, το οποίο ήταν πολύ γευστικό καί δεν βρισκόταν πουθενά αλλού. Οι κάτοικοι γειτονικών περιοχών ζήλευαν για αυτό, πολύ περισσότερο που δεν μπορούσαν να το καλιεργήσουν οι ίδιοι. Ένα τελωνειακό διάταγμα επέβαλε μεγάλο φόρο στην εν λόγω ποικιλία πεπονιού, οδηγώντας τους κατοίκους του Κοριλιάνο σε απόγνωση. Ο φεουδάρχης του Κορελιάνο, καλούμενος στη Νάπολη από το βασιλιά στο πλαίσιο ενός διαγωνισμού, έφερε μαζί του μερικούς υπηκόους του για να αγωνιστούν. Ένας από αυτούς κατάφερε να τους κερδίσει όλους στη μάχη προκαλώντας το θαυμασμό του βασιλιά και του φεουδάρχη. Γι’ αυτό το κατόρθωμα ο φεουδάρχης προσφέρθηκε να του κάνει όποια χάρη ζητούσε. Εκείνος απάντησε: «φράνκα τ’ αγγούρια», ζητώντας με αυτό τον τρόπο να μη πληρώνουν φόρο για τα πεπόνια οι κάτοικοι του Κοριλιάνο. Η έκκληση αυτή φάνηκε αστεία στο φεουδάρχη μα αποδείχτηκε χρυσοφόρα για τους Κοριλιανέζους. Από τότε η αγορά η αγορά του Κοριλιάνο απαλάχτηκε απο τους φόρους για το πεπόνι και οι εισπράξεις στήριζαν οικονομικά τους αγρότες.

Λέγεται στο Κοριλιάνο ότι για αιώνες οι φεουδάρχες καταπίεζαν τους ανθρώπους επιβάλοντάς τους βαρείς φόρους. Οι κάτοικοι του Κοριλιάνο προσέφυγαν στο δικαστήριο, αλλά μην έχοντας να πληρώσουν δικηγόρο τη μέρα της δίκης, οι δικαστές πήραν το μέρος του φεουδάρχη. Οι Κοριλιανέζοι συνέχισαν απελπισμένοι να υπομένουν την κατάσταση, μέχρι που εμφανίστηκε ένας νέος που ήθελε να τους υπερασπιστή. Κανείς δεν τον γνώριζε, αλλά η έλειψη εναλλακτικών λύσεων έκανε τους ανθρώπους να δεχτούν τη προσφορά του. Χειρίστηκε τόσο καλά την υπόθεση, που έκανε τους δικαστές να υπερασπιστούν το δίκιο των ανθρώπων της περιοχής. Ο νεαρός δικηγόρος που έφερε τον θρίαμβο, όταν ρωτήθηκε για το κόστος της υπεράσπισής του, απάντησε ότι το έκανε δωρεάν και δεν αποκάλυψε το όνομά του. Οι ευεργεντηθέντες επέμειναν χωρίς αποτέλεσμα να μάθουν το όνομά του. Ώσπου μια μέρα που πήγαν στην εκκλησία είδαν μια εικόνα που ήταν κρεμασμένη ψηλά. Με μεγάλο θαυμασμό οι κάτοικοι του Κοριλιάνο αναγνώρισαν τότε την ομοιότητα μεταξύ του νέου και της εικόνας του Αγίου Νικολάου.

Ιστορικό της συνεργασίας

Πιστεύοντας βαθιά στην ιδέα της διεθνούς συνεργασίας και στον ενεργό ρόλο που καλούνται να διαδραματίσουν οι τοπικές κοινωνίες προς αυτή την κατεύθυνση, ο Δήμος Ιλίου αποφάσισε να επανενεργοποιήσει μια παλιά κι δοκιμασμένη πρακτική, αυτή των αδελφοποιήσεων, συμμετέχοντας με αυτό τον τρόπο στην αυξημένη κινητικότητα που παρατηρείται πανευρωπαϊκά στο συγκεκριμένο τομέα. Σε μια εποχή που η διπλωματία των πόλεων, με βασικό της εργαλείο τις αδελφοποιήσεις μεταξύ ΟΤΑ, έρχεται να προστεθεί στις παραδοσιακές μορφές διπλωματίας και διεθνών σχέσεων, θέματα όπως η παιδεία και ο πολιτισμός αναδεικνύονται σε προνομιακά πεδία δράσης για τις τοπικές αρχές και άμεσης συμμετοχής για τους δημότες. Είναι, γι’ αυτό, καιρός, οι αδελφοποιήσεις, από μια συμβολική χειρονομία έκφρασης αλληλεγγύης, να αποκτήσουν χαρακτήρα μονιμότερης συνεργασίας μεταξύ δήμων και να αντιμετωπιστούν από τους ελληνικούς ΟΤΑ ως μια πρώτης τάξεως ευκαιρία γνωριμίας των δημοτών και ανταλλαγής καλών πρακτικών σε ζητήματα της καθημερινότητας.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω ο δήμος μας αποφάσισε να προσεγγίσει το Δήμο του Corigliano d’ Otranto της επαρχίας Λέτσε στην Κάτω Ιταλία-Μεγάλη Ελλάδα, με στόχο την υπογραφή συμφώνου αδελφοποίησης και την ανάπτυξη πολύπλευρων σχέσεων και συνεργασίας τόσο σε επίπεδο διοικήσεων όσο κυρίως σε αυτό της κοινωνίας των πολιτών. Ο εν λόγω δήμος έχει πληθυσμό 5762 κατοίκους και βρίσκεται στο Σαλέντο της Απουλίας, περιοχή κοντινή μας μέσω του λιμανιού του Μπάρι. Η περιοχή αυτή αποτέλεσε κατά την αρχαιότητα τμήμα της Μεγάλης Ελλάδας με σημαντική πολιτιστική ανάπτυξη. Το Corigliano d’ Otranto είναι μια από τις εννέα πόλεις της Grecia Salentina (μαζί με την Καλημέρα, το Καστρινιάνο ντι Γκρέτσι, το Μαρτινιάνο, το Μαρτάνο, το Μελπινιάνο, το Σολέτο, τη Στερνάτσια και το Ζολίνο) όπου μιλιέται και σήμερα, έστω και περιθωριακά, η κατωιταλική ή γραικάνικη διάλεκτος, η οποία συνδυάζει ελληνικά και ιταλικά στοιχεία. Προκειμένου να προωθήσουν καλύτερα τα κοινά τους ενδιαφέροντα, οι παραπάνω μικρές πόλεις συνέστησαν το 2001 την Κοινότητα της επαρχίας του Λέτσε, στην οποία προσχώρησαν το 2005 το Καπρινιάνο Σαλεντίνο και το 2007 το Κουτροφιάνο. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ιταλική Βουλή έχει αναγνωρίσει τη γραικάνικη κοινότητα του Σαλέντο ως “εθνική και γλωσσική μειονότητα”.

Στις 27 Μαρτίου 2007 το Δημοτικό Συμβούλιο του δήμου μας αποφάσισε κατά πλειοψηφία (αριθ. Απόφασης 178/2007) να δώσει το «πράσινο φως» προκειμένου να προχωρήσει η αδελφοποίησή του με τον αντίστοιχο του Corigliano d’ Otranto της Κάτω Ιταλίας, με απώτερο στόχο την από κοινού συμμετοχή στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Η Ευρώπη για τους Πολίτες (2007-2013)».

Δύο μόλις ημέρες αργότερα, στις 29 Μαρτίου 2007 (αριθ. Απόφασης 10/2007), το κοινοτικό συμβούλιο του Corigliano d’ Otranto αποδέχθηκε ομόφωνα την πρόταση του δήμου μας, τονίζοντας τους ιστορικούς δεσμούς που υπάρχουν ανάμεσα στις δύο χώρες και την πεποίθηση ότι οι πράξεις αδελφοποίησης μπορούν πράγματι να συμβάλουν στην οικοδόμηση της Ευρώπης των πόλεων και των πολιτών.

Ακολούθως, το σχέδιο της αδελφοποίησης εξασφάλισε τη σύμφωνη γνώμη της Επιτροπής του Υπουργείου Εσωτερικών Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, δυνάμει του άρθρου 220/Ν. 3463/2006, σχετικά με τις αδελφοποίησεις Δήμων και Κοινοτήτων (Α.Π. 23439/9-5-2007). Μετά τη σύμφωνη γνώμη της Επιτροπής του ΥΠΕΣΔΔΑ ανοίγει πλέον ο δρόμος για τη συγκεκριμενοποίηση της συνεργασίας των δύο πλευρών με την εκπόνηση δράσεων και εκδηλώσεων στο επίπεδο της κοινωνίας πολιτών.

Μεγάλη Ελλάδα (Magna Grecia)

Ιστορία

Γνήσια τέκνα του Οδυσσέα, οι Έλληνες επιδόθηκαν από αρχαιοτάτων χρόνων σε συνεχείς μετακινήσεις. Η οικονομική δυσπραγία («Ελλάδι πενίη αείποτε σύντροφος εστί», σύμφωνα με τον Ηρόδοτο), εμφύλιοι πόλεμοι και πολιτικές μεταβολές στις μητροπόλεις ώθησαν τους Έλληνες στη δημιουργία αποικίων από τα τέλη κιόλας της 2ης χιλιετίας π.Χ. Ο αποικισμός της Κάτω Ιταλίας, της γνωστής και ως Μεγάλης Ελλάδας (Magna Grecia), ξεκίνησε τον 8ο π.Χ αιώνα οπότε συμπαγείς πληθυσμοί δημιούργησαν ισχυρά κέντρα στην περιοχή, τα οποία γνώρισαν σημαντική οικονομική ανάπτυξη, χάρις στο εμπόριο και τη ναυτιλία. Η οικονομική άνθηση αποτυπώνεται στις τέχνες, τις επιστήμες και τα γράμματα, με τους αποίκους να συναγωνίζονται επάξια τη μητροπολιτική Ελλάδα, με την οποία διατηρούσαν στενές σχέσεις. Δείγμα του πολιτισμού που ανέπτυξαν οι άποικοι αποτελούν οι ναοί, εξαιρετικά δείγματα αρχιτεκτονικής που σώζονται μέχρι και σήμερα. Λόγω του μεγάλου, μάλιστα, αριθμού τους, η περιοχή αποκλήθηκε από αρχαιολόγους και ως «κοιλάδα των ελληνικών ναών».

Η Κάτω Ιταλία δέχθηκε ακολούθως την επίδραση των Βυζαντινών. Ο πόλεμος της Βυζαντινής αυτοκρατορίας με τους Οστρογότθους τον 6ο μ.Χ αιώνα και η κήρυξη της Εικονομαχίας από τον αυτοκράτορα Λέοντα Γ’ τον Ίσαυρο συμπίπτει χρονικά με την παρουσία των πρώτων Ελλήνων μεταναστών στην περιοχή του Σαλέντο, στο νοτιοανατολικό άκρο της επαρχίας του Λέτσε. Η Κάτω Ιταλία μετατρέπεται σε επαρχία της αυτοκρατορίας και φέρει την ονομασία «Θέμα της Λογγοβαρδίας».

Η κατάλυση της βυζαντινής κυριαρχίας το 1071 από τους Νορμανδούς και τους Σουηβούς δεν στάθηκε εμπόδιο στην πνευματική ανάπτυξη του ελληνισμού της Κάτω Ιταλίας. Η ελληνική παιδεία μετατράπηκε με αυτό τον τρόπο σε γέφυρα μεταλαμπαδεύοντας τα ελληνικά γράμματα στη Δυτική Ευρώπη.

Στη χορεία των κατακτητών ακολούθησαν οι Τούρκοι που απέκτησαν τον έλεγχο του Οτράντο το 1480 και οι Ισπανοί που κατέλαβαν την Απουλία το 1529. Η περίοδος της ισπανικής κυριαρχίας στάθηκε καθοριστική, διότι κληροδότησε το στυλ μπαρόκ στο Σαλέντο και ειδικότερα την επαρχία του Λέτσε. Το 1700 περνά στον έλεγχο της Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας και λίγο αργότερα, το 1738, ο οίκος των Βουρβώνων αποκαθίσταται στην περιοχή. Η ξένη κατοχή τερματίζεται το 1860 με την ένωση της Ιταλίας και τη δημιουργία εθνικού κράτους.

Η γλώσσα (grico)

Η κατωιταλική ή γραικάνικη διάλεκτος (grico) είναι η διάλεκτος που συνδυάζει ελληνικά και ιταλικά στοιχεία (Δείτε παραπομπή 1) και συναντάται σε δύο γλωσσικές νησίδες της Κάτω Ιταλίας, στην περιοχή της Καλαβρίας και σε αυτή του Λέτσε (Grecia Salentina). (χάρτης). Οι ειδικοί διχάζονται για την καταγωγή τους. Κάποιοι τοποθετούν τη γέννησή τους στην κλασσική εποχή, κατά τον αποικισμό των Δωριέων, αρκετούς αιώνες πριν την εμφάνιση του χριστιανισμού, ενώ άλλοι εντοπίζουν την καταγωγή τους στο 10ο αιώνα, ως αποτέλεσμα της μετανάστευσης πληθυσμών από την Πελοπόννησο, όταν η Βυζαντινή αυτοκρατορία βρισκόταν στο απώγειό της. Κάποιοι μάλιστα έφθασαν να αποκαλούν τους πρώτους αυτούς Έλληνες «ανίψια του Ομήρου» και να τους θεωρούν «αρχαιολογικά ίχνη μεγάλης αξίας». Η grico συγκαταλέγεται μεταξύ των μειονοτικών γλωσσών, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Περιφερειακών και Μειονοτικών Γλωσσών, που τέθηκε σε ισχύ το 1998. Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει υπολογίσει τον αριθμό των ομιλούμενων γλωσσών στον πλανήτη μεταξύ 6.000 – 7.000. Η συντριπτική πλειοψηφία από αυτές αποτελούν κτήμα λίγων χιλιάδων ή και εκατοντάδων ομιλητών.

Στη δεύτερη κατηγορία ανήκει και η grico, η οποία συρρικνώνεται διαρκώς και απειλείται με εξαφάνιση. Οι κάτοικοι ανησυχώντας για το γλωσσικό τους ιδίωμα που χάνεται λένε χαρακτηριστικά: «Ίου βάντουνε αλάι στη λάμπα της γλώσσας μα να μη σβηστεί» (πρέπει να βάζουν λάδι στη λάμπα της γλώσσας για να μη σβηστεί). Σύμφωνα, πάντως, με έρευνα που διενήργησε το «Ευρωπαϊκό Γραφείο για τις Λιγότερο Χρησιμοποιούμενες Γλώσσες», τα γρεκάνικα (grico) μιλιούνται από 10-12.000 άτομα στα ελληνόφωνα χωριά της Καλαβρίας και του Σαλέντο. Η αγροτική παραγωγή (αμπέλια, ελιές, καπνός κ.ά.), που αποτελούσε μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες τη βάση της οικονομικής ζωής της επαρχίας του Λέτσε, κρατούσε τον ελληνόφωνο πληθυσμό του Σαλέντο στις εστίες του και η γλώσσα μεταδιδόταν προφορικά από γενιά σε γενιά. Μέχρι την εφαρμογή της αγροτικής μεταρρύθμισης στην Ιταλία το 1950-51, οι ομιλητές της grico, χωρικοί στην πλειοψηφία τους, ζούσαν μια αυτάρκη ζωή στις μασερίες (masserie), τις ιδιοκτησίες γης στην ύπαιθρο. Οι κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις, όμως, των τελευταίων δεκαετιών, όπως η μαζική μετανάστευση προς τα αστικά κέντρα, τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ελβετία, η αστυφιλία, η υποχρεωτική σχολική φοίτηση, η υποχρεωτική στρατιωτική θητεία και η διάδοση των μέσων επικοινωνίας συνετέλεσαν στην καθιέρωση των ιταλικών, της εθνικής γλώσσας, και στην περιθωριοποίηση της τοπικής διαλέκτου. Η τάση αυτή ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο και από το φόβο του κοινωνικού και επαγγελματικού αποκλεισμού που βίωναν οι νεότερες γενιές των ελληνόφωνων του Σαλέντο από την προσπάθεια να διατηρήσουν τη γλωσσική τους διαφορετικότητα.

Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, η τάση φαίνεται να αντιστρέφεται. Οι ελληνόφωνοι του Σαλέντο επιχειρούν από κοινού να διαφυλάξουν το γλωσσικό τους ιδίωμα και να το χρησιμοποιήσουν ακόμα και ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην προσπάθειά τους για ανάπτυξη και πρόοδο. Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε στις κοινότητες της Grecia Salentina, το 95,5% των οικογενειών με παιδιά σε σχολική ηλικία θεωρούν ότι πρέπει να διαφυλαχθεί η γλώσσα και ο πολιτισμός grico, το 84% εξέφρασαν την επιθυμία να διδάσκεται η grico στα σχολεία, το 40% δήλωσαν ότι γνωρίζουν την ιστορία της κοινότητάς του, το 38% έχουν κάνει έρευνες για την ιστορία της κοινότητάς του και της ευρύτερης περιοχής της Grecia Salentina, το 85% επιθυμούν την αδελφοποίηση του σχολείου του με κάποιο ελληνικό σχολείο και το 90% θα ήθελαν να έχει Έλληνες φίλους.

Παραπομπή 1. Π.χ. Kalos irtate (= καλωσήρθατε), calimera (=καλημέρα), traudia (=τραγούδια).

Δείγμα της διαλέκτου δίνει το παρακάτω απόσπασμα από το δημοφιλές τραγούδι «Καληνύφτα» (=Καληνύχτα).

Grico

Εβώ πάντα σε σένα πενσέω

Γιατί σένα φσυχή μου ΄γαπώ,

Τσαι που πάω, που σύρνω, που στέω

στην καρδιά μου πάντα σένα βαστώ

Ελληνικά

Εγώ πάντα εσένα σκέφτομαι,

γιατί εσένα ψυχή μου αγαπώ,

και όπου πάω, όπου σέρνομαι, όπου στέκομαι,

στην καρδιά μου πάντα εσένα βαστώ.

Οι ελληνόφωνοι του Σαλέντο (Grecia Salentina)

Η περιοχή του Σαλέντο (Salento) βρίσκεται στο άκρο της επαρχίας του Λέτσε. Με έκταση 40 km² περίπου η σαλεντινή χερσόνησος αποτελεί το σύνορο μεταξύ της Αδριατικής και του Ιονίου. Στην καρδιά του Σαλέντο, ανάμεσα στο Λέτσε, το Οτράντο και τη Γκαλλίπολη, υπάρχει μια περιοχή, της οποίας η γλώσσα, τα έθιμα, οι παραδόσεις και η αρχιτεκτονική έχουν ελληνικές ρίζες (χάρτης). Η ελληνόφωνη αυτή κοινότητα του Σαλέντο ονομάζεται Grecia Salentina και αποτελείται από εννέα γειτονικές κοινότητες με συνολικό πληθυσμό 40.000 κατοίκους και έκταση 143 km²: Calimera (Καλημέρα), Martignano (Μαρτινιάνο), Sternatia (Στερνατία), Soleto (Σολέτο), Zollino (Τζολίνο), Martano (Μαρτάνο), Castrignano (Καστρινιάνο), Melpignano (Μελπινιάνο) και Corigliano d’ Otranto (Κοριλιάνο ντ’ Οτράντο). Οι εννέα αυτές κοινότητες έχουν συστήσει έναν οργανισμό (Consorzio dei Comuni della Grecia Salentina) με στόχο να βγουν από την απομόνωση και να προωθήσουν αποτελεσματικότερα τα αιτήματά τους.

Corigliano d’Otranto